Bildiklerimiz:
- COVID-19 virüsünün bulaşma riski, yaşlılar diğer yaş gruplarından farklı değil. Buna karşılık, hastalık yaşlılarda çok daha ağır seyrediyor, öldürücü olabiliyor,
- Yaşla birlikte artan kalp-damar rahatsızlıkları, tansiyor, şeker gibi eşzamanlı hastalıklar COVID-19’un seyrini daha da ağırlaştırıyor,
- Türkiye, salgın sürecinin hemen başında, 65+ için toptan “sokak yasağı” getirerek, yaşlıları koruma altına aldı. Bu önlem, COVID-19 vakaları ve ölüm oranlarının görece düşük seyretmesinde etkili oldu, sağlık sisteminde oluşabilecek aşırı yüklenmeyi engelledi,
- Etkin bir ilaç ve yaygın kullanılacak aşı bulunmadığı sürece, COVID-19 virüsüyle beraber yaşayacağız. Yaşlıların, özellikle de eşzamanlı hastalıkları varsa, özellikle dikkatli, temkinli ve tedbirli olmaları zorunlu.
Savunduklarımız:
- Yaşlılar da, herkesle aynı haklara sahipler, ve hakları pandemi koşullarında da herkesle eşit olarak korunmalı,
- COVID-19’a karşı alınan önlemler, yaşlıların birey olarak özerkliğini, haysiyetini, özgüven duygularını zedelememeli,
- Salgın döneminde yaşlıların sağlığını korumak için alınan önlemler, ölçülü, süreli ve etkileri açısından orantılı olmalı.
- Bir kişinin iyilik hali, tek bir hastalıkla tanımlanamaz; iyilik hali, fiziki, ruhsal, bilişsel bir bütün olarak değerlendirmeliyiz.
- Kronolojik yaş ve/veya emeklilik durumu, bir kişinin sağlık durumu hakkındaki genel tanımı, tabi olacağı kuralları, önlemleri belirlemekte tek kriter olmamalı.
Yaşlılara, yaşlı yakınlarına önerilerimiz:
- Yaşlılar, herşeyden önce kendi sağlıklarından sorumlu olduklarını, bu konuda kendilerine yol gösterecek en iyi kaynağın kendi doktorları olduğunu unutmamalı.
- Yaşlılar ve yaşlı yakınları, bu süreçte, kemik ve kas erimesi, eklem sorunları, kilo artışı, hareketsizliği bağlı damar sertliği artışı gibi sorunlar, bilişsel ve psikolojik durumlar konusunda hassas olmalı, gerekli görüyorlarsa muhakkak doktor görüşüne başvurmalı.
- Normalleşmenin temel kuralı: Maske+mesafe+hijyen. 7’den 70’e herkesin yapabileceği kadar basit. Hepimizin uyması, uymayanı da nazikçe uyarması lazım.
- Bu temel kuralları uygulayamayacağınızı düşünüyorsanız, ya da çevrenizin bu kurallara uygun olmadığını görüyorsanız, eviniz sizin için daha güvenlidir.
- Normalde çok kullandığınız AVM, kahvehane, vb kapalı mekanlar, toplu ulaşım araçları hala riskli, uzak durun.
Hepimize düşen ödevler:
- Çalışma hayatının normale dönmesiyle, aileleriyle birlikte yaşayan yaşlılar açısından, “sessiz/gizli taşıyıcı”ların en ciddi tehlikeyi oluşturacağı gerçeğinden hareketle,test protokollerinin bir an önce değiştirilmesi, test planlamalarında yeni aşamaya geçilmesi, özellikle işyerlerinde yoğun test yapılması zorunlu.
- Herkes için sokağa çıkma yasağı olan günlerde, yaşlılar için “sokak izni” yetersiz ama güvenli bir yöntemdi. Şimdilik genel yasaklar sona erdiğine göre, yaşlıların güvenli şekilde sokağa çıkabilmesini sağlayacak önlemler düşünmeliyiz:
- Park ve benzeri açık alanların, belirli zaman dilimlerinde sadece yaşlılar (ve gerekliyse refakatçıları) tarafından kullanılması sağlanabilir,
- Belediyeler, devlet daireleri, , bankalar, noterler vb yerlerde, yaşlıların beklemeden ve kalabalığa karışmadan hizmet almaları için önlem alınabilir,
- Sokak yasağı döneminde ciddi şekilde aksayan sağlık kontrolleri ve doktor ziyaretleri sırasında, başkalarıyla temaslarını mümkün olduğunca azaltacak düzenlemeler yapılabilir.
- Özellikle yalnız yaşayan yaşlılar açısından, dijital iletişim teknolojilerini kullanmanın ne kadar önemli olduğunu, geçtiğimiz iki ayda gördük. “Normalleşme” döneminden istifade, yaşlıların dijital teknolojilere ulaşımı ve kendi ihtiyaçları için kullanabilmeleri sağlanmalı. Bunun için kamu kuruluşları kadar, ve belki de daha çok yaşlı yakınlarına iş düşüyor.
- COVID-19 riskiyle uzun zaman birlikte yaşayacağımız gerçeğini, ve önümüzdeki yıllarda, benzer etkili başka salgınlar çıkması ihtimalini dikkate alarak, yerel yönetimlerin, yaşlıların akranlarıyla biraraya gelebilecekleri, asgari sosyalleşme yaşayabilecekleri, hijyen koşulları kontrol altında, ve uzman kadroların denetlediği mekanlar yaratması zorunluluk. Bu uzun vadeli bir hedef gibi gözükse de, o vade bugünden başlatılmalı.